یافته‌های تازه نشان می‌دهد که برخورد سیارک‌ها به ماه در میلیون‌ها سال پیش، با برخورد صخره‌های فضایی بزرگ به زمین، از جمله برخورد عظیمی که دایناسورهای غیر پرنده را از بین برد، مطاب

یافته‌های تازه نشان می‌دهد که برخورد سیارک‌ها به ماه در میلیون‌ها سال پیش، با برخورد صخره‌های فضایی بزرگ به زمین، از جمله برخورد عظیمی که دایناسورهای غیر پرنده را از بین برد، مطابقت دارد.

طبق پژوهشی که نتایج آن ۲۸ سپتامبر (۶ مهر) در نشریه‌ی «ساینس ادونسز» (Science Advances) منتشر شد، برخوردهای عظیم در ماقبل تاریخ زمین، رویدادهای مجزایی نبوده‌اند بلکه این برخوردهای سیارکی با یک سری برخوردهای کوچک‌تر هم روی زمین و هم روی ماه همراه بوده‌اند که باعث شده سطح تنها قمر زمین بیش از ۹۰۰۰ دهانه‌ی برخوردی داشته باشد.

این پژوهش می‌تواند به اخترشناسان برای درک بهتر دینامیک درونی منظومه‌ی شمسی و همچنین محاسبه‌ی بهتر احتمال برخورد سنگ‌های فضایی عظیم و ویرانگر در آینده کمک کند.

• ناسا برای نجات زمین فضاپیمای دارت را به سیارک دیمورفوس کوبید

دانشمندان «مرکز علوم و فناوری فضایی» (SSTC) دانشگاه کرتین استرالیا با مطالعه‌ی مهره‌های شیشه‌ای میکروسکوپی در نمونه‌های خاک ماه که توسط مأموریت «چانگ‌ای-۵» (Chang’e-5) چین در سال ۲۰۲۰ به زمین بازگردانده شده‌اند، به این نتایج دست یافتند.

این دانه‌های شیشه‌ای ریز، در اثر گرما و فشار شدید ناشی از برخورد شهاب‌سنگ شکل گرفته‌اند و بنابراین پژوهشگران با ارزیابی سن آن‌ها می‌توانند جدول زمانی بمباران ماه توسط سیارک‌ها را ترسیم کنند.

در حین این کار، تیم SSTC دریافت که هم زمان و هم فرکانس برخورد سیارک‌ها به ماه، با برخورد سنگ‌های فضایی به زمین مطابقت دارد و این نشان می‌دهد که جدول زمانی در نظر گرفته شده، می‌تواند بینشی در مورد روند تکامل سیاره‌ی زمین هم ارائه دهد.

«الکساندر نمچین» (Alexander Nemchin) سرپرست این پژوهش و استاد SSTC در این رابطه گفت: «ما طیف گسترده‌ای از تکنیک‌های تحلیلی میکروسکوپی، مدل‌سازی عددی و بررسی‌های زمین‌شناسی را در کنار هم برای تعیین چگونگی و زمان تشکیل این مهره‌های شیشه‌ای میکروسکوپی از ماه به‌کار بردیم.»

سن برخی از مهره‌های شیشه‌ای ماه نشان می‌دهد که حدود ۶۶ میلیون سال پیش ایجاد شده‌اند، یعنی زمانی که سیارک قاتل دایناسورها، معروف به «چیکشلوب» (Chicxulub) در خلیج مکزیک فعلی، نزدیک شبه جزیره‌ی یوکاتان مکزیک، به زمین برخورد کرد.

این برخورد منجر به رویدادی شد که به عنوان رویداد انقراض «کرتاسه-پالئوژن» (Cretaceous-Paleogene) شناخته می‌شود و در نهایت سه چهارم کل حیات روی زمین، از جمله دایناسورهای غیر پرنده را از بین برد.

سنگ فضایی چیکشلوب با عرض تقریبا ۱۰ کیلومتر با سرعتی در حدود ۱۹.۳ کیلومتر بر ثانیه (۶۹ هزار و ۵۲۴ کیلومتر بر ساعت) به زمین برخورد کرد و یک دهانه‌ی برخوردی عظیم با ابعاد حدود ۱۵۰ کیلومتر عرض و ۱۹ کیلومتر عمق ایجاد کرد.

جدای از امواج ضربه‌ای ایجاد شده در اثر برخورد اولیه، برخورد این سیارک باعث ایجاد مجموعه‌ای از اثرات شدید بر حیات روی زمین شد، از جمله برخاستن ابرهای غلیظی از غبار که جلوی نور خورشید را گرفته بود.

تحقیقات جدید SSTC در کنار کارهای دیگری قرار می‌گیرد که نشان می‌دهند این سنگ فضایی غول‌پیکر از بین برنده‌ی دایناسورها، ممکن است با سیارک‌های کوچک‌تر دیگری که به زمین برخورد کرده‌اند، مرتبط باشد و این موضوع می‌تواند با مطالعه‌ی تاریخچه‌ی برخورد سیارک‌ها به ماه آشکار شود.

نمچین در این‌باره گفت: «رویدادهای برخوردی بزرگ روی زمین، مانند برخورد چیکشلوب در ۶۶ میلیون سال پیش، می‌توانند با تعدادی برخورد کوچک‌تر همراه بوده باشند.

اگر چنین باشد، نشان می‌دهد که توزیع فرکانس سنی برخوردها روی ماه، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی برخوردهای روی زمین یا درون منظومه‌ی شمسی ارائه دهد.»

این تیم اکنون قصد دارد داده‌های جمع‌آوری‌شده از نمونه‌های خاک ماه چانگ‌ای-۵ را با دیگر نمونه‌های موجود از قمر زمین و همچنین با سن دهانه‌های ماه مقایسه کند. این تجزیه‌وتحلیل می‌تواند رویدادهای برخوردی دیگری را در ماه نشان دهد و به نوبه‌ی خود به کشف نشانه‌هایی از برخورد سیارک‌ها در زمین کمک کند که ممکن است بر حیات اثر گذاشته باشند.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از ماه و برخورد یک سیارک به زمین
Credit: Juan Gartner/Getty Images

منبع: Space