ورود به سینما با فیلم‌های پلیسی و معمایی
بدیهی بود که بعد از موفقیت چشمگیر سریال «در پناه تو» لعیا زنگنه به سینما راه پیدا کند.
اساساً در آن سال‌ها، بازیگران جوانی که تازه کار خود را آغاز کرده بودند، به همین شکل وارد سینما می‌شدند. با یک سریال به شهرت عمومی دست می‌یافتند و بعد این شهرت را با خود به سینما می‌بردند. لعیا زنگنه که در دانشگاه هنر تهران تئاتر خوانده بود، سال 1371 در نمایشی به کارگردانی علی رفیعی اولین تجربه حرفه‌ای روی صحنه‌اش را پشت سر گذاشت.
همان سال امین تارخ استعداد هنری او را کشف کرد و بعد با هدایت هنری و مشاوره محمدعلی کشاورز و ثریا قاسمی وارد عرصه تلویزیون و سینما شد. زنگنه بلافاصله بعد از «در پناه تو» در فیلم «راز مینا» به کارگردانی عباس رافعی که یک ملودرام سیاسی بود، نقش اول را بازی کرد که البته چندان سر و صدایی نکرد. بین اولین و دومین فیلم زنگنه چهار سال فاصله افتاد.
عمدتاً به این خاطر که او مشغول بازی در دو پروژه تلویزیونی پر سروصدا بود. «در قلب من» که سال 1377 از شبکه سه و «تولدی دیگر» که از شبکه پنج پخش شد.
«در قلب من» در ادامه مسیر «در پناه تو» و نقش مریم افشار بود اما «تولدی دیگر» سریالی معمایی و خانوادگی با خط داستانی برگرفته از فیلمی هندی، نقش کاملاً متفاوتی را نصیب زنگنه کرد. او در این سریال که نقش مادری را بازی می‌کرد که از زندگی خانوادگی خود ناراضی است.
بر اثر تصادف تا پای مرگ می‌رود اما به کمک پزشکی دوباره زنده می‌شود و با چهره‌ای متفاوت این بار در نقش پرستار به خانه خودش بازمی‌گردد تا در امان از شرارت‌های مادر شوهرش (با نقش‌آفرینی بی‌نظیر جمیله شیخی) در کنار بچه‌هایش قرار بگیرد. «تولدی دیگر» با آن فضای سرد و اگزاتیکش، یکی دیگر از سریال‌های نامتعارف تلویزیون در آن سال‌ها بود که تنها برای تهرانی‌ها پخش شد اما به شهرت و محبوبیت زیادی دست یافت. خط داستانی سریال اگرچه باورپذیر نبود اما جذابیت فضایش و تقابل همان کلیشه همیشگی مادرشوهر بدجنس و عروس بی‌گناه با بازی‌های خوب سریال مخاطبان زیادی پیدا کرد و نام لعیا زنگنه را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت.
اگرچه بازی او چندان متفاوت از بازی‌های دیگرش در سریال‌های قبلی نبود.
طلسم نقشهای مرموز لعیا زنگنه در سینما
زنگنه بعد این موفقیت، سال 1379 با فیلم «تکیه بر باد» داریوش فرهنگ دوباره به سینما بازگشت؛ فیلمی تراژدی که بر اساس یک فیلم کلاسیک امریکایی به نام «مکانی در آفتاب» ساخته شده بود. پیش از آن جلال مقدم در سال 1349 با اقتباسی آزاد از همین فیلم، «پنجره» را با بازی بهروز وثوقی و گوگوش ساخته بود که از جمله فیلم‌های موج نو سینمای ایران به حساب می‌آید. زنگنه در «تکیه بر باد» نقشی را بازی می‌کرد که در نوری کسرایی در «پنجره» بازی کرده بود.
«تکیه بر باد» از نگاه منتقدان و به خصوص در مقایسه با منابع اصلی‌اش فیلم موفقی نبود و زنگنه هم در نقش مکمل چندان به چشم نیامد. اما منجر به کم‌کاری او نشد. در همان سال، زنگنه در دو فیلم دیگر هر دو به کارگردانی محمدعلی سجادی و در ژانر و فضایی مشابه در برابر فریبرز عرب‌نیا که آن سال‌ها با فیلم‌های مسعود کیمیایی به شهرت دست یافته بود، ایفای نقش کرد.
هر دو فیلم با اینکه زنگنه را در نقشهای متفاوت از ایماژ مریم افشارش به نمایش می‌گذاشت، نبستاً موفق بودند. مخاطبان برای دیدن مریم افشار به سینما می‌رفتند اما با تصویر متفاوتی در نقش قاتل یا زن قربانی مواجه می‌شدند. همین باعث شد که کم‌کم زنگنه از گزینه نقش اول خارج شود و به‌تدریج در سینما به حاشیه برود.
سال 1380 او در دو فیلم، «هفت ترانه» به کارگردانی بهمن زرین‌پور و «مزاحم» به کارگردانی سیروش مقدم ظاهر شد.
در «هفت ترانه» نقش اول را داشت اما فیلم چندان دیده نشد. در «مزاحم» که باز هم فیلمی در ژانر معمایی بود، او نقش زن دیوانه سابق خسرو شکیبایی را بازی می‌کرد که در واقع نقش مکمل بود. میترا حجار که تازه وارد سینما شده بود، نقش اول را بازی می‌کرد.
«مزاحم» فیلم تجاری موفقی بود اما بیشتر آن را مدیون خسرو شکیبایی و خط داستانی‌اش بود. زنگنه در نقش زنی روان‌پریش خوب ظاهر شده بود اما «مزاحم» فیلمی نبود که تحولی در مسیر حرفه‌ای او در سینما به وجود آورد. به طرز غریبی، در سینما کارگردانان و تهیه‌کنندگان، زنگنه را گزینه مناسبی برای نقشهای مرموز و روان‌پریش می‌دانستند.
کیفیتی در تند دیالوگ گفتن‌ها و نگاه‌های خیره زنگنه و چشم‌های روشنش می‌دیدند که باعث شد در سینما بیشتر برای این نقش‌ها به سراغ او بروند. این در حالی است که مردم او را با پرسونای مریم افشار در ذهن داشتند و می‌پسندیدند. این چنین شد که زنگنه دوباره به تلویزیون بازگشت و سال 1380 در سریال «باران عشق» به کارگردانی احمد امینی و فریدون حسن‌پور حضور پیدا کرد. «باران عشق» از شبکه پنج پخش می‌شد و به شهرت و محبوبیت دیگر سریال‌های زنگنه دست نیافت.
دوری از سینما و «مدار صفر درجه» در تلویزیون
لعیا زنگنه از سال 1380 تا دو سال بعد به سینما و تا چهار سال بعد به تلویزیون بازنگشت.
در سینما یک بار دیگر سال 1382 با فیلم «تب» به کارگردانی رضا کریمی یک بار دیگر با امین حیایی همبازی شد؛ فیلمی با همان حال و هوای مشابه فیلم‌های قبلی او که با وجود حضور در نقش اول زن، موفقیت چندانی برای او در بر نداشت و همچون دیگر فیلم‌های او خیلی زود فراموش شد. کار موفق او در سال 1384 در تلویزیون رقم خورد که خانه ابدی‌اش شد. «مدار صفر درجه» به کارگردانی حسن فتحی پروژه بزرگی بود که با حضور بعضی از چهره‌های محبوب تلویزیون در آن سال‌ها از جمله شهاب حسینی ساخته شده بود.
زنگنه در این سریال یکی از نقشهای اصلی را بر عهده داشت و با اینکه محبوبیت سال‌های دهه هفتاد را نداشت، بازگشت موفقی را به تلویزیون برایش رقم زد. «مدار صفر درجه» همچون دیگر سریال‌های حسن فتحی پروژه موفقی بود. نام سریال مشابه رمان احمد محمود بود اما هیچ شباهتی به آن نداشت؛ صرفاً از عنوان محبوب آن بهره برد.
زنگنه بعد از موفقیت «مدار صفر درجه» سال 1385 با «رئیس» مسعود کیمیایی به سینما بازگشت.
فیلمی که در آن نقش اول زن را در برابر فرامرز قریبیان بازی می‌کرد و نقش متفاوتی در کارنامه او بود. بازی زنگنه در نقش معشوق سابق قریبیان که در دوری او گرفتار اعتیاد شده بود، وجه دیگری از توانایی بازیگری او را به نمایش گذاشت. اما «رئیس» در دوره‌ای از کارنامه مسعود کیمیایی ساخته شد که دیگر موفقیت کارنامه دهه هفتاد او را در برنداشت.
منتقدان به شدت آثار او را می‌کوبیدند و «رئیس» هم از آماج حملات آن‌ها در امان نماند. شوربختانه، حتی حضور در فیلم کارگردان مهمی چون مسعود کیمیایی هم نتوانست جا پای زنگنه را در سینما محکم کند. «رئیس» آخرین نقش مهم لعیا زنگنه در سینما بود.
با اینکه در دو فیلم بعدی کیمیایی یعنی «جرم» در سال 1389 و «قاتل اهلی» در سال 1395 حضور پیدا کرد. «جرم» البته تحسین منتقدان را برانگیخت اما زنگنه نقش کوتاهی در آن داشت.
تلویزیون؛ خانه ابدی لعیا زنگنه
بدیهی بود که زنگنه بیشتر تمرکزش را روی تلویزیون بگذارد. سال 1386 در سریال «اغما» به کارگردانی سیروس مقدم در کنار امین تارخ یکی از نقشهای اصلی را بر عهده داشت که سریال موفقی بود.
البته بیشتر برای حامد کمیلی. اتفاق خاصی را در کارنامه تلویزیونی زنگنه رقم نزد. او بعد از پنج سال دوری از تلویزیون، سال 1391 با سریالی از محمدرضا آهنج به تلویزیون بازگشت و در تلویزیون ماند.
دهه نود دوران پررونقی در کارنامه زنگنه بود. سال 1392 در دو سریال «خواب بلند» به کارگردانی احمد کاوری و «مادرانه» به کارگردانی جواد افشار حضور پیدا کرد. سال 1394 و 1395 هم در دو سریال دیگر ایفای نقش کرد.
سال 1397 دو سریال با بازی او از تلویزیون پخش شد و به طور میانگین در دهه نود سالی یک سریال کار کرد.
تجربه دو همکاری با بهرنگ توفیقی، منجر به حضور او در «آقازاده» سریال پرسروصدای این کارگردان شد که سال 1399 از شبکه نمایش خانگی پخش شد. زنگنه در این سریال نقش همسر امین تارخ را بازی می‌کرد که تا حد زیادی یادآور پرسونای مریم افشار او بود. تو گویی مخاطبان دارند میانسالی و مادرانگی مریم افشار را تماشا می‌کنند.
حضور لعیا زنگنه در سریال «آقازاده» و با رونق شبکه نمایش خانگی، بازگشت موفقی را برای او رقم زد. مخاطبان او از دیدن تصویر آشنایش خشنود بودند. زنگنه دهه نود را با این سریال شبکه نمایش خانگی به پایان رساند و دهه 1400 در دو سریال تلویزیونی حضور پیدا کرد.
آخرین سریال او در تلویزیون «یزادن» به کارگردانی منوچهر هادی بود که سال 1403 از شبکه سه پخش شد.
لعیا زنگنه متولد چهارده مرداد 1344 مسیر حرفه‌ای خود را توفانی آغاز کرد. موفقیت دو سریال اول او نوید تولد بازیگری آینده‌دار را می‌داد. اما سرنوشت طور دیگری برای او رقم خورد.
سایه نقش مریم افشار و پرسونای تلویزیونی زنگنه بر سرش ماند و با وجود ورود به سینما بعد از آن موفقیت اولیه، هرگز نتوانست در سینما به همان موفقیت و شهرت دست یابد. چهره و جنس بازی او بیش از آنکه برای سینما مناسب باشد، برای تلویزیون مناسب بود. به همین خاطر، حضور پررنگ‌تری در تلویزیون داشت.
زنگنه در دوره‌ای قدم به سینما گذاشت که چهره‌های با سینما سازگارتری چون هدیه تهرانی و لیلا حاتمی خیلی زود به مقام ستارگی دست یافته بودند. این‌ها با سینما کار خود را آغاز کرده بودند و سینمایی باقی ماندند. سایه تلویزیون هرگز از سر لعیا زنگنه برداشته نشد و تا به امروز با نام مریم افشار در ذهن‌ها باقی مانده است.
با این حال، او صاحب یکی از پرطرفدارترین و محبوب‌ترین شخصیت‌های تلویزیونی و فرهنگ عامه است.
بهترین سریال‌ها و فیلم‌های لعیا زنگنه
1. در پناه تو
- سال پخش: 1374
- کارگردان: حمید لبخنده
- بازیگران: سعید پورصمیمی، ثریا قاسمی، ایرج راد، حسن جوهرچی، پری امیرحمزه، پارسا پیروزفر، آزیتا لاچینی، رامین پرچمی، حبیب دهقان‌نسب، محسن زهتاب
مریم، دانشجوی هنر از خانواده‌ای آرام و مهربان، درگیر ماجرای عشقی پنهانی با پسری مذهبی به نام محمد می‌شود. اما وقتی محمد به‌جای ابراز علاقه، به‌درخواست هم‌دانشگاهی‌اش رامین، واسطه خواستگاری از مریم می‌شود، مریم از روی لجبازی با او ازدواج می‌کند.
ازدواجی که به‌خاطر وابستگی رامین به مادرش، و ضعف عاطفی مریم، به شکست می‌انجامد. رامین پس از فهمیدن نازایی مریم، او را بدون بیان حقیقت طلاق می‌دهد. مریم که از این تحقیر خرد شده، دچار بحران روحی شدید می‌شود.
محمد که هنوز دوستش دارد، با وجود مخالفت پدرش به خواستگاری او می‌رود، اما مریم او را مقصر همه چیز می‌داند. با گذر زمان، عشق قدیمی مریم به محمد دوباره شکوفا می‌شود، اما شب خواستگاری، رامین حقیقت تلخ نازایی را به مریم می‌گوید و فاش می‌کند که محمد هم آن را می‌دانسته. این افشاگری، همه چیز را فرو می‌پاشد و مریم دوباره به بحران فرو می‌رود.
اما محمد هنوز در فکر نجات اوست.
2. در قلب من
- سال پخش: 1377
- کارگردان: حمید لبخنده
- بازیگران: حمیده خیرآبادی، ثریا قاسمی، ایرج راد، عنایت شفیعی، فریده صابری، پارسا پیروزفر، پویا امینی، رزیتا غفاری، جمال اجلالی، علی دهکردی، جعفر بزرگی
این سریال داستان اختلاف طبقاتی و عشق با وجود اختلاف طبقاتی را روایت می‌کند. داستان تقابل دو خانواده از قشر فقیر و ثروتمند است که دختر خانواده ثروتمند یعنی سارا به رضا و دایی سارا به لیلا علاقه‌مند بوده و در این رابطه دراماتیک پاره‌ای از مسائل اجتماعی هم به تصویر کشیده می‌شود.
لعیا زنگنه نقش لیلا دختر خانواده فقیر را بازی می‌کند.
3. تولدی دیگر
- سال پخش: 1377
- کارگردان: داریوش فرهنگ
- بازیگران: جمیله شیخی، عبدالرضا اکبری، فریبا متخصص، محمود عزیزی، فرهاد جم، زهره حمیدی، مریم سعادت، پوراندخت مهیمن، ساناز سماواتی، منصور والامقام، نعمت‌الله گرجی
زن و شوهری مرفه در آستانه کشمکش طلاق با وجود سه فرزند هستند. ماجرای داستان از جایی آغاز می‌شود که این زن و شوهر موقع رفتن به یک میهمانی در لواسان در حین مشاجره دچار حادثه شده و ماشین آن‌ها به دره سقوط می‌کند و آتش می‌گیرد.
شوهر در آخرین لحظات از اتومبیل بیرون می‌پرد و به کمک نیروهای امداد نجات پیدا می‌کند، اما اثری از زن وجود ندارد. یک دکتر جراح پلاستیک زن را پیدا می‌کند و صورتش را جراحی می‌کند. زن پس از تغییر چهره به صورت پرستاری ناشناس به خانه سابق خود بر می‌گردد و این بار به نوعی دیگر برخورد می‌کند.
به طوری که فرزندان، همسر و مادر شوهر خود را به شدت مجذوب می‌کند تا جایی که آن‌ها به شخصیت اصلی او پی برده و همسرش مجدداً از او تقاضای ازدواج می‌کند. لعیا زنگنه در این سریال نقش زن تغییرچهره‌یافته را بازی می‌کند.
4. مدار صفر درجه
- سال پخش: 1386
- کارگردان: حسن فتحی
- بازیگران: شهاب حسینی، ناتالی متی، رؤیا تیموریان، مسعود رایگان، پی‌یر داغر، آتنه فقیه‌نصیری، پیام دهکردی، ایرج راد، رحیم نوروزی، احمد ساعتچیان، رامسین کبریتی
«مدار صفر درجه» روایتی تاریخی-عاشقانه است درباره حبیب پارسا، دانشجوی ایرانی فلسفه که هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی دوم به دانشگاه پاریس می‌رود.
آنجا با دختری یهودی به نام سارا استروک آشنا می‌شود؛ رابطه‌ای که از جدل‌های کلاسی آغاز شده و به عشقی پرچالش بدل می‌شود. با ورود نیروهای نازی به پاریس، جان سارا و خانواده‌اش به خطر می‌افتد. پس از مهاجرت آن‌ها به ایران، ماجراهایی پیچیده و سیاسی در تهران رخ می‌دهد؛ دستگیری حبیب، مرگ اطرافیان، ترورها و درگیری‌های پنهان صهیونیستی.
در پایان، پس از کشته شدن عموی سارا توسط خودش، حبیب برای بار دوم زندانی می‌شود اما سرانجام آزاد شده و به وصال معشوقش می‌رسد. لعیا زنگنه در این سریال نقش زینت الملوک جهانبانی همسر جهانگیر همایون پناه را بازی می‌کند.
5. شیفته
- سال پخش: 1379
- کارگردان: محمدعلی سجادی
- بازیگران: فریبرز عرب‌نیا، لعیا زنگنه، بیتا حیدری، سعید سلطانی، غلامحسین لطفی
طاهر با وجود مخالفت خانواده‌اش با روجا ازدواج کرده است.
در شب تولد دخترشان، هدیه‌ای مشکوک از مردی ناشناس دریافت می‌کند که مدعی است حقیقتی تلخ درباره خیانت روجا را فاش خواهد کرد. طاهر که لکنت زبان دارد و گذشته‌ای تلخ را پشت سر گذاشته، کم‌کم به همسرش بدگمان می‌شود. تماس‌های ناشناس ادامه می‌یابد و اطلاعاتی دقیق ارائه می‌شود که طاهر را به مرز جنون می‌کشاند.
در نهایت، او به بیمارستان روانی منتقل می‌شود. روجا، که برای طلاق اقدام کرده، به همراه دوستش زیبا به سراغ مرد ناشناس می‌رود و مشخص می‌شود کل ماجرا نقشهای از سوی زیبا و برادرش برای تصاحب روجا بوده است. روجا پس از کشف حقیقت، آن دو را می‌کشد و به زندان می‌افتد.
لعیا زنگنه در این فیلم نقش روجا را بازی می‌کند.
6. مزاحم
- سال پخش: 1380
- کارگردان: سیروس الوند
- بازیگران: خسرو شکیبایی، میترا حجار، امین حیایی، همایون ارشادی، سعید پیردوست، علی‌اصغر طبسی، نادیا دلدار گلچین، صدرالدین حجازی
نیما دادگر که بازیگری محبوب و سرشناس است مدتی است که با بازیگری جوان به نام غزال ازدواج کرده است. نیما مشغول یک پروژه فیلمبرداری است که تلفن‌های مشکوک زیادی به خانه آن‌ها باعث ناراحتی نیما و غزال می‌شود.
فردِ مزاحم که صدایی زنانه دارد تنها با نیما صحبت می کند و تا چندین روز هیچ نشانی از خود بروز نمی دهد؛ همین موضوع باعث مشکوک شدن غزال به همسرش نیما می‌شود اما ماجرا به گونه‌ای که مربوط به گذشته آن‌هاست پیش می‌رود. لعیا زنگنه در این فیلم نقش همسر سابق خسرو شکیبایی را بازی می‌کند.
7. رئیس
- سال پخش: 1385
- کارگردان: مسعود کیمیایی
- بازیگران: فرامرز قریبیان، خسرو شکیبایی، پولاد کیمیایی، داریوش ارجمند، امین تارخ، مهناز افشار، اکبر معززی، حمیدرضا افشار
سیامک، جوانی در آستانه سقوط کامل، مأمور رساندن مواد مخدر به بیست و پنج نفر است. در اوج تاریکی، پدرش رضا، مردی فراری از گذشته، برای نجات او بازمی‌گردد.
تنها امید رضا، دوست قدیمی‌اش، سرهنگ تنهای بازمانده از یک تراژدی خانوادگی است که هنوز به بی‌گناهی او ایمان دارد. در این میان، عشق، خاطره و رفاقت، بار دیگر در دل شخصیت‌ها زنده می‌شود. سیامک فهرست مشتری‌هایش را می‌سوزاند؛ عشق را در دل تباهی پیدا می‌کند.
سرانجام، اتحاد دوباره دو دوست قدیمی، به فروپاشی رئیس پشت‌پرده منجر می‌شود. رضا پسرش را بازمی‌یابد. اما این پایان ماجرا نیست.
قطره‌های زهر هنوز ارزان‌اند و در کمین جان‌های دیگر. لعیا زنگنه در این فیلم نقش معشوق رضا را بازی می‌کند.
8. جرم
- سال پخش: 1389
- کارگردان: مسعود کیمیایی
- بازیگران: پولاد کیمیایی، حامد بهداد، شبنم درویش، جمشید مشایخی، داریوش ارجمند، مسعود رایگان، سیامک انصاری، بهاره رهنما، اکبر معززی، جلال پیشواییان، کیانوش گرامی، نیکی کریمی
«جرم» روایتگر سال‌های 1355 تا 1357 در تهران است و زندگی مردی را به تصویر می‌کشد که نمی‌خواهد از اصول و عقیده‌ای که دارد برگردد.
رضا سرچشمه به‌طور اتفاقی به زندان می‌افتد و بعد از اینکه از زندان خارج می‌شود درگیر حوادث انقلاب می‌شود. کیمیایی با این فیلم دوباره موفق شد توجه منتقدان را به خود جلب کند. فیلم موفق بود و از جشنواره فیلم فجر هم جوایزی را دریافت کرد.
لعیا زنگنه در نقش آبا جان، حضور کوتاهی در این فیلم داشت.
9. آقازاده
- سال پخش: 1399
- کارگردان: بهرنگ توفیقی
- بازیگران: امیر آقایی، نیکی کریمی، امین تارخ، سینا مهراد، امین حیایی، دیبا زاهدی، سامیه لک
سعید داخ، ثریا قاسمی، اکبر رحمتی، محمدحسین لطیفی، پردیس پورعابدینی، مهدی سلطانی، کاوه خداشناس، جمشید هاشم‌پور، مسعود فروتن، کامبیز دیرباز، احسان امانی
«آقازاده» داستان آقازاده‌ای به نام نیما بحری (امیر آقایی) را روایت می‌کند که تخلفات اقتصادی مرتکب شده و یک مأمور به نام حامد تهرانی (سینا مهراد) که او هم یک آقازاده است، البته با خصوصیاتی کاملاً مخالف تلاش می‌کند تا دست نیما را رو کند. لعیا زنگنه در این سریال نقش مادر حامد تهرانی و همسر امین تارخ را بازی می‌کند.
منبع: دیجی‌کالا مگ
/*/